De Grote bonte specht. [Dendrocopos major]. Linaeus, 1758

De Grote bonte specht [Gb specht] heeft een lengte van ongeveer 26 cm en een spanwijdte tot 43 cm. De kleuren zijn overwegend zwart, wit en rood. Het verschil tussen man [♂] en vrouw [♀] en jongen volgt verder op in dit artikel. De Gb spechten kunnen ongeveer 9 jaar oud worden.

Gb spechtennest in wilg.

Nest-ingang van een spechtennest. 

Hij wordt ook wel de trommelaar van het woud genoemd en er zijn mensen die hem de "klop-klop" vogel noemen. Deze naam dankt hij aan het getrommel op een meestal dode boomtak of stam. Dit geluid houdt ongeveer 1 seconde aan. De Gb specht is vrij schuw,

Spaanders onder de wilg.

voorzichtig en zeer waakzaam. Vaak als er onraad dreigt verdwijnt hij naar de achterkant van de boomstam of boomtak, waardoor je hem dus eerder hoort dan ziet. In de winterperiode komen ze wat dichter bij de huizen en dan vaak op voedertafels en vetbollen. In de zomer bestaat het voedsel vooral uit insecten, rupsen en larven die hij onder het boomschors zoekt en vindt. Maar soms eet hij ook jonge vogels en eieren. Ook is bekend dat ze in de zomer plantaardig voedsel tot zich nemen in de vorm van dennenzaden, die hij op een zgn. "dennensmidse"uit de dennenappels peutert.

De Gb specht komt in heel Europa voor, behalve het uiterste noorden en NO-Rusland. Het is een algemene broedvogel van wat oudere naald- en loofbossen. Bij ons in het Biessummerbos, bij Delfzijl, broeden zelfs twee paartjes. [Vastgesteld aan de hand van territoriale tellingen.]

Gb specht-vrouw bij het nest.

Om een nieuw nest te maken, hakt het ♂ [mannetje] een nestingang van 5-6 cm rond, in een boom met vrij zacht hout, zoals o.a. Berk en Wilg. Het uithakken van de hele nestholte duurt ongeveer 10-24 dagen. Het nest is zo'n 20-25 cm diep en niet gevoerd met nestmateriaal als mos, haren, ed. of ander nestmateriaal. Het ♀[vrouwtje] legt om de dag een ei. Het legsel bestaat uit 4-6 vuil-witte eieren. Als het laatste ei is gelegd, begint het broeden. Dit duurt ongeveer 10-13 dagen. Als de jongen zijn geboren worden ze 20-23 dagen intensief gevoerd en verlaten het nest. De broedtijd loopt van april tot juli en soms worden er 2 legsels uitgebroed.

Gb specht-man bij het nest.

Het verschil tussen een ♂ en een ♀ is, dat het ♀ zwart met wit is gekleurd en het ♂ is ook zwart met wit en een rood vlekje of driehoekje in de nek. Beide volwassen vogels hebben een rode onderbuik en dit is ook al bij de jongen zichtbaar. De jonge vogels zijn ook zwart met vuil-witte veren en hebben een rode "pet" op, die na de eerste rui verdwijnt. Je kunt bij de jonge vogels ook geen verschil zien tussen man en vrouw.

Mijn eerste ervaringen met de Grote bonte specht.

Op 30 april ontdekte ik het ♂ die druk bezig is om een nestholte uit te hakken in een wilg. In de maand mei zijn beide vogel druk bezig om de kinderkamer op orde te krijgen en er vallen dan ook heel wat spaanders. De spaanders worden in de snavel weggevoerd en ergens anders in het bos gedumpt. Ook vallen er altijd spaanders onder de nestboom en op deze manier vind je vaak een nieuw spechtennest.

De mannetjes maken ieder jaar een paar nieuwe nestholtes, die het vrouwtje dan goed- of afkeurt. Het maken van een nieuwe nestholte is een onderdeel van het paringsritueel. 

Gb specht-jong. Duidelijk is de rode pet te zien.

Op 5 juni komt het ♀ aangevlogen, maar heeft geen voer in de snavel. Even later komt het ♂ uit de nestholte en vliegt weg. Aflossing van het broeden? Op 20 juni hoor ik gepiep in het nest, dus nu zijn er zeker jongen. En inderdaad komt het ♂ met voedsel aanvliegen. Hij kijkt vanuit een andere boom schuw om zich heen, vertrouwd de omgeving niet en vliegt naar een andere boom en verschuilt zich achter de stam, om even later toch weer aan de voorkant te verschijnen, roept nog een keer en verdwijnt in de nestholte. Even later komt hij er weer uit met een zgn. "poepzakje" van een van de jongen in de snavel. Ook dit poepzakje brengt hij ver weg van het nest om geen predatoren aan te trekken die de jongen uit het nest kunnen halen. Nou lijkt mij dat toch al een bijna onmogelijke opgave om de jongen door het gat te krijgen. Na een ½ uur hoor je hem roepen en komt hij weer aanvliegen met een snavel vol voer, gaat achter op de boomstam zitten en schuift dan langzaam in de richting van de nestholte, van waar uit de jongen onophoudelijk piepen. Hij kijkt zeer bedacht en schuw om zich heen en als hij het niet vertrouwt vliegt hij weer terug in het gebladerte om even later op dezelfde manier terug te keren. Hij gaat het nest in en komt weer naar buiten met een snavel vol houtsnippers. Waarschijnlijk zijn dit vervuilde snippers, ik weet het niet. Het is alsof de jongen het aanvoelen, dat een van de ouders in de buurt is, want dan gaan ze harder piepen.

Gb specht-man verwijdert de houtsnippers.

22 juni. Het is vanmorgen licht bewolkt en de zon schijnt af en toe, bij een temperatuur van 14 graden. Ik heb vandaag een uur lang verdekt opgesteld gestaan bij het nest. De beide oudervogels komen nu af en aan vliegen met voer in hun snavel. Het ♂ kwam zo'n 7 keer, terwijl het ♀ slechts 1 keer kwam. Ze vliegen wat vaker rechtstreeks naar het nest, terwijl ik op zo'n 6 meter er van af sta. Een stukje gewenning? Wie zal het zeggen. Het ♂ neemt weer wat houtsnippers mee naar buiten. Wordt de nestholte te klein voor de groeiende jongen? Het geluid van de jongen wordt nu luider en luider en aanhoudender dan een paar dagen geleden.

24 juni. Vanmorgen rond 10.30 uur heb ik het eerste jong voor de nestopening gezien, nadat het ♀ met voer aan kwam vliegen. Nu vloog ze wel rechtstreeks naar de nestopening. Het "petje"van het jong was duidelijk zichtbaar. wat het ♂ vanmorgen kwam brengen is voor mij een raadsel. Het leken wel spinraggen, maar de jongen waren er gek op. Hier heb ik een foto van gemaakt.

26 juni. De eerste 2 jongen staken hun kop nu verder uit het gat. Er zijn in ieder geval 2 jongen, omdat de petjes verschillend van vorm zijn.

Gb specht-man met voer.

2 juli. De jonge spechten zijn inmiddels uitgevlogen. Ik weet het aantal niet zeker, maar waarschijnlijk waren het er 3.

5 juli. Vandaag 2 van de jonge spechten waargenomen in de tuin van onze buren op nr. 33. De beide ouders en 2 jongen worden regelmatig gezien op de pinda-silo. De jongen proberen de pinda's er zelf uit te krijgen maar worden ook nog gevoerd. Als het gezinnetje in de buurt in een boom zit, maken de jongen het meeste "chekkk-chekkk"-geluid. Op 27 juli was de pinda-silo leeg en zijn de vogels nog een paar keer verontwaardigd wezen kijken of er nog iets te eten viel. Ze zullen nu moeten wachten tot het komende najaar en de winterperiode.

Gb specht-jong aan de pinda-silo.